Beton – proporcje, skład oraz wyrabianie

W internecie mnóstwo jest pytań odnośnie tego, jak zrobić beton na budowie.

Skład jest praktycznie zawsze taki sam:

• cement,
• piasek,
• woda,
• kruszywo.

Chociaż z pozoru bez problemu można na własnym podwórku urobić beton, proporcje składników podawanych w książkach, internecie i na opakowaniach surowców różnią się, często dosyć znacznie.

Dlaczego tak jest i jakie proporcje powinien mieć beton?

To omówimy w dzisiejszym artykule.

Skład betonu

Wymieniliśmy już podstawowe składniki mieszanki betonowej.

Woda zarobowa może być wodą pitną, z kranu, czy nawet z rzeki (wskazane jest jednak jej wcześniejsze zbadanie w laboratorium budowlanym). Wymagania w tym zakresie określa norma PN-88/B-32250.

Piasek powinien być czysty (przemielony przez sito), zaś za kruszywo zazwyczaj używa się żwiru. Czasami używa się tzw. pospółki, czyli niesortowanego materiału sypkiego lub kawałkowego, który zawiera surowce o różnej grubości ziaren. Z pozoru jest to dobre rozwiązanie, bowiem różne grubości są wskazane, lecz ponieważ nie ma pewności co do tego, czy otrzymamy odpowiednie proporcje wielkości kawałków, lepiej nie polegać na półsypce.

Pozostaje jeszcze kwestia cementu. Najczęściej stosuje się cement portlandzki. Jeśli dodatki do klinkieru portlandzkiego stanowią w nim nie więcej, niż około 5%, oznaczamy go CEM I. Cement wieloskładnikowy ma symbol CEM II, hutniczy – CEM III, zaś pucolanowy – CEM IV.

W praktyce do zastosowań przydomowych używa się cementu CEM I lub CEM II. Mogą one mieć klasy wytrzymałości 32.5, 42.5 lub 52.5. Najczęściej spotyka się cement o klasie wytrzymałości 32.5, rzadziej – 42.5.

Beton – proporcje

Jak widzimy po różnorodności składu, jaką cechuje się beton, proporcje używanych składników mogą być różne w zależności od użytych materiałów, klas i grubości ziaren kruszywa.

Dodatkowa komplikacja wynika z faktu, iż różne klasy betonu wymagają innych jakości i ilości składników. Proporcje będą inne, jeśli chcemy wyrobić beton B20, a inne, jeśli planujemy wykonać suchy beton pod kostkę brukową na podjeździe.

Różnicę robi również pożądana konsystencja (gęstoplastyczna, plastyczna, półciekła, ciekła), jaką ma mieć beton. Generalna zasada mówi, że im mniej wody, tym bardziej wytrzymały będzie beton. Proporcje najlepiej więc odczytywać z opakowań cementu lub pytać o nie kierownika budowy.

Sytuację komplikują również domieszki do betonu, które mogą zmieniać jego właściwości (przyspieszać lub opóźniać wiązanie, upłynniać, zwiększać plastyczność itp.). Stosując domieszki, możemy modyfikować proporcję wody do cementu (W/C).

Przykładowo, dla cementu CEM II o klasie wytrzymałości 32.5 stosunek składników do wykonania 70 litrów betonu B20 (nowe C16/20) jest następujący:

• jeden worek cementu (25kg),
• 30 litrów piasku,
• 50 litrów żwiru,
• 11 litrów wody.

Jak widzimy po tym przykładzie, składniki na skutek mieszania ułożą się bliżej siebie, czego efektem będzie inna objętość końcowego produktu. Trzeba więc brać pod uwagę nie tylko pojemność betoniarki, ale też zaplanować, ile razy proces mieszania trzeba będzie przeprowadzić.

Wyrabianie betonu na budowie

Jak pokazaliśmy, nie tak prosto jest poznać odpowiedni przepis na beton. Proporcje różnią się w zależności od surowców i przeznaczenia końcowego mieszanki.

Odmierzanie wagi lub objętości na placu budowy również nie jest proste, ani wygodne.

W dodatku nie każdą klasę betonu da się wyrobić w przydomowej betoniarce. Zazwyczaj klasa B15 jest absolutnym limitem możliwości tych urządzeń. Jakość takiego wyrobu może znacznie odbiegać od tzw. betonu towarowego, czyli wyprodukowanego w betoniarni i przywiezionego gruszką na plac budowy.

Rozważyć więc należy, czy cena betonu B20, którego używaliśmy w tym artykule jako przykładu, będzie faktycznie wyższa przy zamówieniu z betoniarni. Pod uwagę trzeba wziąć:

• koszt zakupu i przewiezienia cementu,
• cenę kupna i dostarczenia piasku i żwiru,
• czas i koszt zabezpieczenia surowców,
• koszty ewentualnych domieszek,
• cenę wypożyczenia betoniarki i przewiezienia jej na plac budowy,
• czas, poświęcony na powyższe zadania oraz faktyczne wyrabianie betonu.

Podliczając wady i zalety często okaże się, że kupno betonu towarowego jest znacznie opłacalniejsze, niż własnoręczne mieszanie betonu.